Belgen of Nederlanders die geen tweede nationaliteit meer wensen, moeten die ook kunnen opgeven. Laten de lage landen daarom bouwen aan een Europese coalitie die zich inzet voor keuzevrijheid in nationaliteit, zeggen Kamerleden Nahima Lanjri (België) en Jan Paternotte (Nederland).
Waarom de dubbele nationaliteit voor vele Belgen en Nederlanders een probleem is, werd dit voorjaar pijnlijk duidelijk. Toen de wereld bij de start van de coronacrisis in lockdown ging, keerden reizigers massaal van hun vakantiebestemmingen terug naar huis. Sommigen bleven achter. Belgen en Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond zaten maandenlang vast in Marokko. Volgens de Marokkaanse wet hebben zij – of ze het nu willen of niet – de Marokkaanse nationaliteit. Immers, voor de Marokkaanse wet is ieder mens met één Marokkaanse ouder zelf ook automatisch Marokkaan. Zodoende kon wat Marokko betreft van terugkeer geen sprake zijn: ze waren al ‘thuis’. Wat gold voor alle Marokkanen gold voor hen daarmee ook: je mag Marokko niet uit. Hetzelfde lot trof onze landgenoten in Burundi die daar als ‘eigen’ onderdanen gezien werden. Maandenlang zaten duizenden Belgen en Nederlanders zo in stress en grote onzekerheid ver weg van huis, geconfronteerd met het effect van een nationaliteit waar ze nooit zelf voor hebben gekozen. Het Nederlands of Belgisch paspoort, normaal een wereldwijde garantie voor vrij reizen en diplomatieke bescherming, werd even een stuk papier zonder waarde.
Dit mag nooit meer gebeuren. Laat de coronacrisis het moment zijn waarop we deze onvrijheid gaan aanpakken. In zowel het Belgisch als Nederlands parlement hebben wij een voorstel ingediend om onze burgers die met een ongewenste nationaliteit leven te gaan helpen. Daarbij gaat het niet alleen om mensen met een Marokkaanse (voor)ouder. Een twintigtal landen staat niet toe dat afstand wordt gedaan van hun nationaliteit. Ook een Griekse, Iraanse of Algerijnse nationaliteit heb je levenslang en geef je ongewild door aan je kinderen. Een Griekse Nederlander die naar Athene vloog om op het strand te liggen werd afgevoerd naar een legerkamp om een jaar dienstplicht te vervullen. De jongen had nooit in Griekenland gewoond. Noodgedwongen leerde hij Grieks om in ieder geval de commando’s te kunnen begrijpen. De in Amsterdam geboren en getogen Nederlandse Annahita Mazeri mocht in januari niet naar Amerika reizen, omdat Iran haar als onderdaan ziet. Als enige werd ze op het vliegveld uit de rij geplukt. Ook de Antwerpse acteur Noureddine Farihi, beter gekend als Mo uit de serie Thuis, had het zwaar toen hij maanden gescheiden was van zijn 9-jarig zoontje. Door zijn dubbele nationaliteit zat hij vast in Marokko. In de toekomst is meer van dit soort leed te verwachten, want ook alle Syrische vluchtelingen die nu Belg of Nederlander worden kunnen niet van hun Syrische paspoort af.
Wie zelf graag een tweede nationaliteit wil verkrijgen of behouden, moet dat wat ons betreft kunnen doen. Maar wie dat niet wil, moet de vrijheid krijgen die op te geven. Het past bij Europa dat zo’n persoonlijke keuze aan mensen zélf is.
Laten we ons gaan inzetten voor de vrijheid van ál onze burgers. Dat vraagt om samenwerking, want één land alleen zal Marokko niet kunnen overtuigen. België en Nederland kunnen aan de basis staan van een internationale coalitie die zich inzet voor keuzevrijheid. Duitsland, Frankrijk en Zweden hebben er op z’n minst evenveel belang bij als wij. Samen kan effectief druk worden uitgeoefend op landen als Marokko om alle Europeanen gelijk te gaan behandelen. Bovendien kan deze coalitie afspreken elkaars burgers altijd enkel en alleen te benaderen vanuit de zelfgekozen nationaliteit, niet de nationaliteit die onze medeburgers bijna letterlijk gijzelde in een ver land. Hoe meer landen zich aansluiten, hoe kleiner de invloed wordt van landen die hun diaspora geen nationaliteitsvrijheid gunnen.
De coronacrisis maakt duidelijk dat dit probleem niet zomaar verjaart. Brussel en Den Haag, sla de handen ineen en zoek bondgenoten die met ons willen opkomen voor de keuzevrijheid in nationaliteit voor hun landgenoten.
Nahima Lanjri is lid van de Kamer van Volksvertegenwoordigers voor CD&V
Jan Paternotte is lid van de Tweede Kamer voor D66
Deze bijdrage valt ook te lezen in MO* en in Nederland in Parool
22-09-2020
