Kindhuwelijken aan banden leggen

05-05-2018

Dagelijks worden wereldwijd 47.700 minderjarige meisjes uitgehuwelijkt, vaak tegen hun zin en dus gedwongen. Door migratie en naar aanleiding van de vluchtelingencrisis stellen we vast dat ook in ons land gehuwde minderjarigen in onze opvangstructuren terecht komen. Daarom werkte ik een wetsvoorstel uit dat de erkenning van deze huwelijken aanzienlijk verstrengt. Geen enkele situatie is identiek, maar vrije instemming en nultolerantie voor misbruik zijn cruciaal in elk liefdesverhaal. De familierechtbank zou elk huwelijk op deze voorwaarden moeten toetsen.
 
Volgens recent onderzoek van UNICEF neemt de problematiek van kindhuwelijken wereldwijd gezien aanzienlijke proporties aan. “Het recentste onderzoek bracht aan het licht dat in 2014 720 miljoen vrouwen voor hun 18e verjaardag in het huwelijk traden. 250 miljoen van hen deden dit zelfs voor de leeftijd van 15 jaar.”, legt Lanjri uit. Kindhuwelijken onder meisjes komen het vaakst voor in Zuid-Azië en sub-Saharaans Afrika, zoals Niger en Bangladesh. Lanjri, die al een tijdje bezig is met de problematiek zowel in het Belgisch parlement als in de OVSE[1] wijst op de dramatische gevolgen: “Deze meisjes wordt een deel van hun jeugd ontzegd en raken vaak sociaal geïsoleerd. De scholingsgraad ligt ook beduidend lager.”.
 
De recente vluchtelingenstroom maakte ook dat ons eigen land steeds vaker wordt geconfronteerd met in het buitenland gehuwde koppels waarvan één van de partners, meestal het meisje, minderjarig is. “Tussen juli 2015 en juli 2016 hadden een 25-tal Syrische, Afghaanse en Irakese koppels zich aangediend bij Fedasil om opvang te krijgen als asielzoekers.”, aldus het CD&V-parlementslid. “Fedasil bekijkt geval per geval en neemt dan een beslissing.  Dat is ook goed, want een meisje van 17 dat uit liefde gehuwd is met een jongen van 19, dat is helemaal niet te vergelijken met een meisje van 15 dat gehuwd is met een man van 45 of een koppel waarbij de minderjarige verklaart dat ze tegen haar wil werd uitgehuwelijkt.” Als één van beiden minder dan 16 is, dan worden de koppels door Fedasil telkens gescheiden en apart opgevangen. Als het koppel echter een kind heeft of een kind verwacht en het in het belang is dat het kind door beiden wordt opgevoed én er is geen sprake van een gedwongen huwelijk of misbruik dan wordt samenwoonst van het koppel wel toegestaan. “In 2017 hebben zich acht koppels met een minderjarige aangemeld als asielzoeker, allemaal uit Syrië. Vier koppels kregen opvang. In drie gevallen waren de meisjes ouder dan 16 jaar en reeds moeder. Omdat er eveneens geen tekenen van misbruik waren, werden deze koppels niet gescheiden en samen opgevangen. Eén meisje werd gescheiden opgevangen van haar man.”, vertelt Lanjri. De vier andere koppels weigerden opvang. “Wellicht leeft bij hen het vermoeden dat ze uit elkaar getrokken worden omwille van het huwelijk met een minderjarige. Bijgevolg wenden zij zich tot de privémarkt.”, klinkt het.  Voor alle duidelijkheid elk geval waarbij er een kindbruid betrokken is onder de 16 wordt automatisch doorgestuurd naar het parket voor verdere opvolging en naar de dienst voogdij voor de aanduiding van een voogd indien de minderjarige hier is zonder ouders.  Indien de minderjarige ouder is dan 16 en er tekenen zijn van misbruik wordt het parket ook ingeschakeld. En tot slot ook wanneer het gaat om een koppel waarbij een minderjarige betrokken is en dat wel asiel aanvraagt maar opvang weigert.  Het afsluiten van een kindhuwelijk kan trouwens onder bepaalde voorwaarden ook aanleiding geven tot de uitsluiting van de vluchtelingenstatus of subsidiaire beschermingsstatus. 
 
Erkenning van een buitenlands huwelijk
De erkenning van een buitenlands huwelijk is onderhevig aan het internationaal privaatrecht. Dat stelt dat wanneer een huwelijk afgesloten in een ander land, maar volledig conform de daar geldende normen en niet in strijd met de internationale openbare orde (wat wel het geval is wanneer er bv. sprake is van misbruik, druk, geen instemming met het huwelijk) hier erkend moet worden. “Geldt er in het buitenland een minimumgrens van 16 jaar voor meisjes zoals in Senegal, Mali of Afghanistan of 16 met een rechterlijke toestemming zoals bv. in Spanje en er zijn verder geen tekenen van dwang of misbruik, dan zal de ambtenaar van de burgerlijke stand dit huwelijk moeten erkennen. Zo gebeurt het vandaag. We kunnen ons de vraag stellen of we via deze methode de gedwongen kindhuwelijken er voldoende uithalen.”, legt Lanjri uit. Ook in België kan een minderjarige trouwens huwen, mits toestemming van de ouders. “Het is in dit geval echter de familierechtbank die dan eerst een grondige controle doorvoert en nagaat of er gewichtige redenen bestaan om het huwelijk toe te staan.  Dat lijkt mij ook niet meer dan normaal.”, aldus Lanjri.
 
Familierechtbank
Het wetsvoorstel van Lanjri maakt de familierechtbank als eerste instantie bevoegd voor de erkenning van (kind)huwelijken afgesloten in het buitenland. “Op die manier is er een garantie dat de vrije wil en de belangen van de minderjarige partner worden gegarandeerd middels een extra toetsing. Deze drempel is een belangrijke bescherming voor de minderjarige in het licht van het ingrijpende karakter van het huwelijk voor het verdere leven van deze minderjarige.”, licht Lanjri toe. “Deze werkwijze willen we niet enkel toepassen op huwelijken die reeds in het buitenland werden afgesloten met een minderjarige partner, maar ook op dergelijke huwelijken die in België plaatsvinden tussen twee vreemdelingen, waarbij zij zich beroepen op het huwelijksrecht dat geldt volgens hun nationaliteit. Momenteel kan in België een Congolees meisje vanaf de leeftijd van 15 jaar huwen met een meerderjarige Congolese man. De ambtenaar van de burgerlijke stand zal het huwelijk afsluiten indien hij geen bezwaren ziet of hij kan weigeren of hij kan bijkomend advies vragen aan het parket.  In de toekomst zal een dergelijk huwelijk enkel en alleen afgesloten kunnen worden door de ambtenaar van burgerlijke stand, indien de ouders én de familierechtbank hiermee voorafgaandelijk instemmen.” Het Antwerpse Kamerlid besluit: “Met dit wetsvoorstel wil ik niet alleen een wettelijk kader voorzien om kindhuwelijken in een Belgische context maximaal te vermijden, ik wil ook een krachtig signaal de wereld insturen dat we de strijd tegen deze problematiek onverkort verderzetten.”.

PERS

Gazet van Antwerpen, 5 mei 2018, "CD&V wil kindhuwelijken moeilijker maken" (c).