10-01-2018

De ‘mystery calls’ komen er. De plenaire vergadering van de Kamer stemde zonet het ontwerp waarin de regeling vervat zit. “Mystery calls zijn nodig om discriminatie op de arbeidsmarkt aan te pakken.”, zegt CD&V-Kamerlid Nahima Lanjri, die al lang pleit voor een regeling. “Het gaat niet enkel om discriminatie op basis van afkomst, maar evengoed op basis van leeftijd, geslacht of een beperking”, aldus Lanjri.

Mystery calls zijn anonieme praktijktesten in bedrijven waarvan er op basis van klachten sterke aanwijzingen zijn dat er discriminerende activiteiten plaatsvinden. Controles kunnen op twee manieren. Enerzijds door twee sollicitatiebrieven, eentje met een Vlaamse naam en een andere met een naam van vreemde afkomst, waaruit dezelfde competenties blijken naar een bedrijf te sturen. Anderzijds wordt ook onderzocht of een bedrijf wilt ingaan op discriminerende vragen, bijvoorbeeld om geen poetsvrouw van vreemde afkomst te sturen. “Er wordt nu eindelijk een wettelijke basis voorzien om sociale inspecteurs de mogelijkheid te geven mystery calls uit te voeren zonder hun identiteit bekend te maken. Zij dienen steeds een akkoord te ontvangen van de arbeidsauditeur of de Procureur des Konings. Bovendien moeten ze telkens bij hen verslag uitbrengen.”, aldus Lanjri.

Broodnodig

Deze praktijktesten zijn broodnodig. “Het is dramatisch gesteld met de participatie van mensen met een migratieachtergrond op onze arbeidsmarkt.”, zegt Nahima Lanjri. De cijfers spreken boekdelen: “Uit onderzoek van de KU Leuven blijkt dat er discriminatie is bij de aanwerving. Wanneer het aantal kandidaten voor een vacature groot genoeg is, hebben mensen met een anders klinkende naam slechts de helft zoveel kans om te worden uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek, ook al hebben ze gelijkaardige kwalificaties. Bovendien stelt een tweejaarlijks rapport van Unia en de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid dat de achterstand op de arbeidsmarkt van personen met een vreemde origine in geen enkel Europees land zo groot is als in België.” In 2014 was 73 procent van de autochtone Belgen aan de slag, terwijl dat bij inwoners van vreemde origine niet eens de helft was.

Hoewel de antidiscriminatiewetten bestaan sinds 2007 blijken deze voor deze problematiek ontoereikend. “Er is een grote lacune op het gebied van de bewijsvoering van discriminatie bij een sollicitatie of de toegang tot een job.”, zegt Lanjri. Een sollicitant die niet wordt uitgenodigd voor een gesprek bij een potentiële werkgever heeft niet altijd een vermoeden van discriminatie en indien hij/zij dat vermoeden wel heeft, kan hij/zij maar moeilijk bewijzen dat hij/zij effectief het slachtoffer werd van discriminatie.

Daarom moet de overheid ruimere bevoegdheden krijgen om effectiever te kunnen optreden. “Twee jaar geleden al pleitte ik, samen met collega’s van de meerderheid, voor de invoering van gerichte, anonieme controles.”, zegt Nahima Lanjri. “Niet om overal binnen te vallen of om een heksenjacht te organiseren, maar gericht, als een stok achter de deur.” In eerste instantie kregen de sectoren twee jaar de kans om zelf een systeem van zelfcontrole uit te werken om discriminatie aan te pakken. Deze wet heeft nu als doel om ook hardnekkige overtreders en sectoren die niet zijn meegegaan in het systeem van de zelfregulering te kunnen controleren en indien nodig te sanctioneren. “Ik ben tevreden dat federaal minister van Werk Kris Peeters uitvoering geeft aan onze meerderheidsresolutie. Want structurele praktijktesten werken.”, weet de Antwerpse politica. Dat blijkt onder meer uit een onderzoek dat de Universiteit Gent een jaar lang voerde. De discriminatie op de lokale huurmarkt daalde er vorig jaar omdat vastgoedmakelaars wisten dat er testen werden georganiseerd.

Discriminatie is niet alleen onaanvaardbaar en onwettelijk, maar door te discrimineren laten we heel wat talent verloren gaan. En dat talent hebben we nodig. Er stonden nog nooit zoveel vacatures open. Om de kosten van de vergrijzing en de sociale zekerheid verder te kunnen dragen, moeten we met zoveel mogelijk mensen aan de slag. Bovendien is werken ook van belang voor de zelfontplooiing van mensen. Het draagt bij aan de persoonlijke ontwikkeling en zorgt voor sociale contacten in integratie in de maatschappij. Het is dringend tijd om de toenemende migratiestroom niet als een last, maar als een kans te zien. “Het succes van onze economie zal voor een flink stuk afhangen van de vraag hoe goed we erin slagen om mensen met een migratieachtergrond te laten integreren in onze maatschappij.”, zegt Nahima Lanjri. “Ze maken deel uit van onze samenleving. Het is dan ook logisch dat ze dezelfde rechten en verantwoordelijkheden hebben en dus ook dezelfde mogelijkheden krijgen en op geen enkele manier worden gediscrimineerd, ook niet op de arbeidsmarkt.”, klinkt het.

Deze wet is een goede stap om discriminatie op de arbeidsmarkt aan te pakken. Als blijkt dat er door de voorwaarden die opgelegd worden aan het gebruik van de methode te veel misbruiken onder de radar blijven, zal de overheid toch stappen moeten ondernemen om ook deze misbruiken eruit te halen. “Daarom pleit ik voor een goede opvolging van deze wetgeving in de praktijk en een grondige evaluatie over een jaar” besluit Nahima Lanjri.

In de pers

Gazet van Antwerpen, 11/01/2018, Mystery calls worden legaal (c)

Gazet van Antwerpen, 11/01/2018, Mystery calls houden ons alert (edito) (c)

De Morgen, 11/01/2018, CD&V heeft mystery calls eindelijk beet (c)

Het Nieuwsblad, 11/01/2018, Mystery calls beschermen Mohammed tegen discriminatie (c)

Debat plenaire vergadering

Lees hier mijn tussenkomst tijdens de plenaire vergadering.

Het verslag van het volledige debat kan je hier nalezen.